Strona główna Kościół pw. Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny ZABYTKI SEPULKRALNE Epitafia i relikty epitafiów Epitafium Doroty Tiedeke, Toruń, po 1632 r.
1,19 × 0,83 m
Zabytek nie jest eksponowany, przechowywany jest obecnie na północnej emporze kościoła, przy prospekcie organowym.
______________________
WPIS: © Maria Hotel & Michał Woźniak, Franciszek Skibiński 2023
Opinia technologiczno-konserwatorska Elżbieta Szmit-Naud
Drewno podobrazia zaatakowane przez owady (w górnej partii i przy spoinach). Listwy ramy, szczególnie te widoczne od odwrocia silniej zniszczone. Wąskie szczeliny pomiędzy deskami podobrazia. Warstwa malarska obrazu dobrze zachowana, drobne ubytki i zarysowania. Werniks utleniony, pożółkły. Powierzchnia zabrudzona. Monochromatyczna warstwa tła w ramie szczątkowa, inskrypcje ramie źle zachowane, ale czytelne z racji techniki wykonania,, na dolnej listwie szczątkowe.
Naprawa pęknięcia desek wykonana przez wstawienie od odwrocia jaskółczych ogonów i poprawki w tle napisu w obrazie. Profile ramy prawdopodobnie przemalowane.
Źródła:
PRAETORIUS 1714–1715, EPITAPHIA, k. 387, 410
___________________________________
Epitafium upamiętniające zmarłą w młodym wieku toruńską mieszczkę Dorotheę Tiedecke (†16.06.1632), córkę Anny z Gretschów i pochodzącego z Gdańska Franza Tiedecke – lekarza miejskiego i profesora medycyny w toruńskim gimnazjum. Pierwotnie znajdowało się na pierwszej z przypór w nawie południowej, a pod koniec XIX w. w piątej od wschodu kaplicy, na ścianie zachodniej pod oknem (Fot. K. Grimm).
Rodzina Tiedecke (Tidicaeus, Tydicaeus) pochodziła prawdopodobnie z Gdańska. Franciszek Tiedecke urodził się w 1554 roku w Gdańsku, zmarł 29 III 1617 w Toruniu. Był doktorem filozofii i medycyny, w 1581 roku występuje jako dziekan wydziału medycznego na uniwersytecie w Lipsku. Po przyjeździe do Torunia został fizykiem (lekarzem) miejskim. Był również profesorem honorowym gimnazjum toruńskiego, gdzie wykładał początki medycyny. Anna z Gretschów (Gretz, Graatsch, Grötz) Tideke urodziła się w 1560 roku w Toruniu, zmarła w 1632, zapewne była córką burmistrza toruńskiego Macieja (KRUSZELNICKA 1983). Jan i Andrzej Gretzowie, mieszczanie toruńscy, nobilitowani 12 I 1580 (Szymański 2001, s. 81; MIKULSKI 2015, s. 241, nr 95).
Artur Semrau podaje, że dawniej epitafium, oprócz drewnianej ramy, posiadało nieistniejące już w jego czasach snycerskie dekoracyjne zwieńczenie z malowidłem przedstawiającym biegnącego jelonka i napisem: wie der Hirsch schreyet ete (wg Ps 42, 2: Jako jeleń krzyczy do strumieni wód, tak dusza moja woła do ciebie, o Boże). W fartuchu miała znajdować się inskrypcja wzmiankująca Franciszka Tiedecke, nieczytelna już w czasach Praetoriusa (1714, Rkp, KM, sygn. 130, k. 387; por. SEMRAU 1892, s. 30).
Inskrypcja na prawej ramie: werset Ap 5, 5 w tłumaczeniu Marcina Lutra; w Biblii 1534 zastosowany zwrot: der stam David zastąpiony w późniejszych edycjach słowem die Wurzel Davids; napis na górnej ramie Iz 26, 20; tekst w wersji Lutra, ed. 1534: Gehe hin mein volck inn eine kamer vnd schleus die thür nach dir zu [Verbirge dich ein klein augenblick] bis der zorn fur vber gehe. Na dolnym odcinku ramy reszta inskrypcji całkowicie nieczytelna; zapewne znajdował się tam dalszy ciąg wersetu Ap 14, 13: die inn dem Herrn sterben von nun an (wg Biblii Lutra, ed. 1534).
Malowidło, zdaniem Jacka Tylickiego (KLUCZWAJD / TYLICKI 2009; pogląd powtórzony w Tylicki 2012 i Tylicki 2021 ), powstało najprawdopodobniej w miejscowym środowisku cechowym z uwagi na „bardzo prowincjonalny poziom wykonania” (Tylicki 2021).