Strona główna Kościół pw. Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny NACZYNIA I PRZEDMIOTY LITURGICZNE Vasa sacra Monstrancja eucharystyczna, Jacob Weintraub, Toruń, ok. 1710
Wys. 73,1 cm; rozpiętość stopy 24,1 x 18,6 cm; rozpiętość ramion 28,4 cm
_________________________________
_________________________________
WPIS: © Michał F. Woźniak, 2023
Drobne porysowania, nieznaczne uszkodzenia na krawędziach, zakończenia czterech promieni ułamane; niewielkie przetarcia pozłoty.
Monstrancja sprawiona w 1710 do przedmiejskiego kościoła św. Wawrzyńca, po jego zburzeniu w 1806 początkowo przechowywana zapewne w kościele św. Jakuba lub klasztorze Benedyktynek, następnie od 1809 w kościele św. Jana; w 1827 lub krótko po przeniesiona do kościoła NMP.
Obie sceny z Księgi Rodzaju i Księgi Wyjścia należą do najczęstszych prefiguracji eucharystii; stosowane wielokrotnie przez Weintrauba. Uskrzydlone głowy (cherubów) należą z kolei do najczęstszych motywów na stopach naczyń liturgicznych, zwłaszcza kielichów i monstrancji. W tym dziele Weintrauba uderzający jest kontrast skali pomiędzy główkami a wyobrażeniami wielofiguralnymi; główki nawiązują do podnóżka Jahwe, zaś sceny są przedstawieniami historycznymi. Złocenia występują przemiennie z partiami pozostawionymi w kolorze srebra, stosowane zarówno w partiach figuralnych czy ornamentalnych jak i tła; jednak karnacje i większość wyobrażeń figuralnych jest niezłocona. W efekcie struktura i czytelność form monstrancji wraz z licznymi detalami jest zróżnicowana i wyrazista. Monstrancja reprezentuje ostatni etap dojrzewania stylu Weintrauba i dojścia przezeń do pełnego harmonijnego komponowania (począwszy od monstrancji większej w Nowym Mieście Lubawskim, 1712). Monstrancja wykonana zgodnie z datą fundacji; takie datowanie potwierdza miejsce zabytku w ciągu rozwojowych poświadczonych chronologicznie dzieł Weintrauba i sposób kształtowania liści akantu, drobno członowanych, zawijanych i pogrubionych na końcach.
Brak
CIESIELSKA 1983, s. 221
CZIHAK 1908, s. 134, nr 91/8
LEPSZY 1933, s. 287, nr 58/8
WOŹNIAK 1987, s. 100
CHRZANOWSKI / KORNECKI 1988, s. 74, 118, tabl. VII, il. 190
WOŹNIAK 1989, s. 141–143
ARS SACRA 1993, s. 90–91, nr 143 (M.F. Woźniak)
DIECEZJA TORUŃSKA 1995, s. 195
SBPN, t. 4, 1997, s. 422 (M. [F.] Woźniak)
DOMASŁOWSKI / JARZEWICZ 1998, s. 169–170
KLUCZWAJD 2005, s. 60, nr 24
WOŹNIAK 2005, s. 400–401, il. 7, 10–11
GRADOWSKI / PIELAS 2006, s. 784, nr 604/1
TSB, t. 6, 2010, s. 184 (B. Łyczak)
WOŹNIAK 2012, s. 132, il. 227, 600
,