Inwentarz sztuki Torunia

English

Kwatera witrażowa Mater Dolorosa i fragmenty baldachimów, warsztat toruński, połowa XIV w. (MOT i Schnutgen Museum w Kolonii)

Kwatera z Marią: 66,5 × 51 cm; baldachim w MOT: 66 × 50,5 cm; baldachim koloński 131 × 43 cm.

Lokalizacja: Maria Bolesna w Muzeum Okręgowym w Toruniu (Galeria Sztuki Gotyckiej, eskpozycja stała); nr inw. MT/Ad/1352/, eksponowana razem z fragmentem baldachimu, nr inw. MT/Ad/1351/, zob. >>. Drugi zachowany baldachim – zbiory Muzeum Schnütgena w Kolonii, nr inw. M 609.

  • Szkło antyczne barwione w masie.

___________________________

  • Maria: na czerwonym tle półpostać w prostokątnym polu, ujęta en trois quarts, zwrócona w prawo; ukazana jako dojrzała niewiasta w błękitnym płaszczu okrywającym głowę i ramiona oraz w żółtej sukni o łódkowtym dekolcie. Ręce składa do modlitwy, jej pierś przebija miecz.
  • Baldachim z MOT:  na czerwonym tle górny fragment architektonicznego zwieńczenia. Ponad dwiema wimpergami niższej kondygnacji wznosi się podwójne zadaszenie szczytu, widać nasadę wieżyczki, posadowionej na osi.
  • Baldachim z Muzeum Schnütgena: dwa większe elementy, układające się w całe zwieńczenie; dolna kwatera analogiczna jak w MOT (zachowany jest tu dolny fragment pod wimpergami, który wskazuje, że wieńczą one potraktowaną perspektywicznie przestrzeń); kwatera górna przedstawia posadowioną na dwóch daszkach ażurową arkadową loggię z zasklepionym żebrowo baldachimem, w której podwieszony jest kaganek. 

______

WPIS: © Monika Jakubek Raczkowska, 2024

Zalecane cytowanie:
Jakubek-Raczkowska Monika, Kwater witrażowa Mater dolorosa…, 
Inwentarz Sztuki Torunia online, Kościół NMP – Dziedzictwo rozproszone, 2023
https://heritage.torun.database.umk.pl/kosciol-pw-wniebowziecia-najswietszej-marii-panny-w-toruniu/

Spis treści

Stan zachowania

Dość dobry.

Dokumentacja fotograficzna

Mater Dolorosa, MOT, fot. J. Raczkowski
Fragment zwieńczenia, MOT, fot. J. Raczkowski

Historia

Kwatery należały do szkleń w prezbiterium lub korpusie, wprowadzono je po ukończeniu XIV-wiecznej rozbudowy kościoła (około połowy stulecia).

Zachowane w sporych połaciach do XIX w., szklenia średniowieczne uległy w dużej części zniszczeniu w 1812 r. Ich pozostałości zostały usunięte podczas prac remontowych na przełomie XIX i XX w., kiedy wykonano nowe szklenia witrażowe. Obie kwatery z MOT oraz już nieistniejąca postać Chrystusa przy kolumnie, trafiły w 1819 r. do Malborka, gdzie później za sprawą C. Steibrechta wprawione zostały w kompozycję okna w kościele zamkowym. Przekazane w depozyt przez MKiS w 1956r., poddane konserwacji w 1958 przez toruńskie PKZ. Drugi baldachim trafił droga antykwaryczną do Kolonii (od 1908 w Kunstgerwerbemuseum, a od 1932 r. w Muzeum Schnutgena).

Rozpoznanie

Zachowane fragmenty oszkleń świadczą o bogactwie oddziaływania wnętrza kościoła franciszkańskiego po jego przebudowie, zakończonej najpewniej około połowy XIV w.  W literaturze zwracano uwagę na ich stylistyczną odmienność od pozostałych zachowanych kwater, wynikająca z sięgnięcia do wcześniejszych wzorów czeskich z kręgu Mistrza z Vyssego Brodu (KALINOWSKI / MAŁKIEWICZ 1995, s. 169).

Dokumentacja historyczna

Dokumentacja badawcza

Mapa autentyczności. Szare szrafowanie – szkła nieautentyczne. Oprac. i rys. Alicja Graczyk

Mapa autentyczności, oprac. i rys. A. Graczyk (4)
Mapa autentyczności, oprac. i rys. A. Graczyk (1)

Dokumentacja gigapixel

Źródła i bibliografia

Źródła rękopiśmienne i drukowane

Literatura

KWIATKOWSKI 1963, s. 101, 111–112, 130–133.

FRYCZ / KWIATKOWSKI 1977, s. 112–115.

KARŁOWSKA-KAMZOWA 1990, s. 62.

ARS SACRA 1993, nr 7a, s. 37–38 (Katarzyna Kluczwajd).

KALINOWSKI / MAŁKIEWICZ 1995, s. 135–136.

KLUCZWAJD 2005, nr 1a, s. 49.

RACZKOWSCY 2005, s. 6.

BŁAŻEJEWSKA / PILECKA 2009, s. 125.

KLUCZWAJD 2010, s. 231.

GĄSIOROWSKI 2011, s. 78.

GRACZYK 2021, s. 320–321, il. 38, 41.

Opracowania niepublikowane

Kontakt: heritage@umk.pl, jracz@umk.pl

Inwentarz Sztuki Torunia. All Right Reserved 2022