Inwentarz sztuki Torunia

English

Madonna z Dzieciątkiem, pocz. XV w. (?) (MDP)

40 × 12 × 20 cm

LOKALIZACJA: Muzeum Diecezjalne w Pelplinie, ekspozycja stała, nr inw. MDP/13/I

  • Drewno lipowe, polichromowane, złocone (wtórnie). Rzeźba pełnoplastyczna, opracowana ze wszystkich stron, postać rzeźbiona razem z postumentem.

__________________________

  • Młodzieńcza Madonna o jasnych włosach odsłoniętych częściowo drobno sfałdowanym maforium, w koronie na głowie, stoi upozowana w lekkim kontrapoście. Na lewym ramieniu, ponad nogą wspierającą, trzyma drobną figurkę Jezusa, upozowaną sztywno w na siedząco. Dzieciątko o drobnym ciałku i dużej główce trzyma przed sobą niewielkie jabłko. Maria podpiera Jezusa lewą dłonią, a prawą ujmuje jego wyprostowane nóżki. Postać NMP okrywa szczelnie gęsto sfałdowany płaszcz z półkola, układający się na froncie w szereg niecek, a po bokach tworzący spłaszczone kaskady,  spływające z przedramion Marii. Akcentem kompozycyjnym jest miękka łukowata fałda, spływająca ukośnie na postument z prawej ręki Marii.
  • Karnacja jasna, z wyraziście zaznaczonymi rumieńcami u obu postaci. Płaszcz złocony z z szaro-błękitnym podbiciem, maforium srebrzone, włosy złocone, czubek trzewiczka czarny, postument zielony.

____________________________________

WPIS: ©  Monika Jakubek-Raczkowska, 2024 

Zalecane cytowanie:
Jakubek-Raczkowska M., Madonna z Dzieciątkiem
Inwentarz Sztuki Torunia online, Kościół Św. Jana – Dziedzictwo rozproszone, 2022
https://heritage.torun.database.umk.pl/kosciol-pw-sw-jana-chrzciciela-i-sw-jana-ewangelisty-w-toruniu/

Spis treści

Stan zachowania

Polichromia wtórna, zachowana w złym stanie.

Dokumentacja fotograficzna

Figurka Madonny z Dzieciątkiem, MDP, fot. J. Raczkowski, en face
Figurka Madonny z Dzieciątkiem, MDP, fot. J. Raczkowski, lewy bok
Figurka Madonny z Dzieciątkiem, MDP, fot. J. Raczkowski, odwrocie
Figurka Madonny z Dzieciątkiem, MDP, fot. J. Raczkowski, widok od góry
Figurka Madonny z Dzieciątkiem, MDP, fot. J. Raczkowski, widok od spodu

Historia

Przed 1938 r. figurka znajdowała się w zakrystii fary świętojańskiej, później w pałacu biskupim w Pelplinie.

W XVI w. jej kształt został powtórzony w brązie w dwóch świecznikach wiszących Andresa Kugelhahna (odnotowali to:  DOMASŁOWSKI 2003,  CIECHOLEWSKI 2000) – trudno orzec, czy ta konkretnie figurka była tzw. modelem trwałym (czy wykonano formę o jej kształcie, z której później uzyskano dwa modele tracone w wosku).

 

Rozpoznanie

Niewielka rzeźba o niejasnym przeznaczeniu jest prawdopodobnie dziełem  lokalnym (choć jej forma jest trudna do oceny z uwagi na grube przemalowania). Stylistycznie jest osadzona w tzw. czeskim stylu pięknym i ogólnie nawiązuje do typu Pięknych Madonn w geście ostensio (Pilzno, Krumłowo) jaki był dość popularny w Prusach (zwłaszcza w warsztacie gdańskim). Nie ma typologicznego ani formalnego związku pomiędzy tą rzeźbą a Toruńską Piękną Madonną, która prezentowała zupełnie inny wariant. Być może trywializacja ideału urody Marii, naiwne uproszczenie figurki Dzieciątka i schematyzm opracowania są wynikiem zafałszowania powierzchni przez wtórne warstwy malarskie.

Dość nietypowy jest zabieg przewiercenia rzeźby na wylot, stawia on pod znakiem zapytania autentyczność tego obiektu.

 

Dokumentacja historyczna

Dokumentacja badawcza

Dokumentacja gigapixel

Źródła i bibliografia

Źródła rękopiśmienne i drukowane

Literatura

CIECHOLEWSKI 2000, s. 92-93, il. kolor. s. 23.

DOMASŁOWSKI 2003, s. 153.

Opracowania niepublikowane

Kontakt: heritage@umk.pl, jracz@umk.pl

Inwentarz Sztuki Torunia. All Right Reserved 2022