Inwentarz sztuki Torunia

English

Krzyże konsekracyjne zakrystii, 3/4 ćwierć XIII (?) i około połowy XIV wieku

Starszy krzyż konsekracyjny ok. 30 cm ø, medaliony figuralne ok. 70 ø

Zakrystia, w zamknięciu części wschodniej (2), na ścianie północnej (2), na ścianie południowej (4).

  • Starszy krzyż konsekracyjny widoczny w odkrywce na ścianie południowej, tempera na wyprawie tynkarskiej, założonej na ceglanym licu; kolisty medalion w podwójnej obwódce (od zewnątrz pas czerwieni, od wnętrza czerni); w centrum na białym tle czerwony krzyż o rozszerzających się ramionach, obwiedziony czarnym konturem.
  • Zespół młodszy: tempera na pobiale wapiennej, 7 malowanych medalionów w różnym stanie zachowania. Koliste, o szerokich bordiurach (pierwotnie kilka pasów koloru: zewnętrzny kontur czerwony, dalej pas bieli, żółcieni i zieleni), u dołu każdy medalion zaopatrzony w nieduży, czerwony krzyżyk konsekracyjny. Tło medalionów szarobłękitne, w centrum półpostacie apostołów w nimbach, z szerokimi banderolami o nieczytelnych inskrypcjach, dostosowanymi układem do krzywizny dolnej partii medalionów. Kontury malowane czerwoną farbą, wypełnione płasko plamą barwną.
  • Na ścianie południowo-wschodniej – w przerwie malowanego laskowania blendy – (1) św. Juda Tadeusz (?) z maczugą, ujęty en trois quarts, zwrócony w lewo (ku ołtarzowi), odziany w czerwony płaszcz. Na południowej ściance w części prezbiterialnej – (2) brodaty święty ujęty en trois quarts, zwrócony w lewo, suknia czerwona, tunika zielonkawa, prawą ręka podtrzymuje banderolę. Na południowej ścianie kaplicy figury ujęte en face: (3) postać o głowie zwróconej nieznacznie ku wschodowi, atrybuty i kolory szat nieczytelne, u dołu medalionu łuk pustej banderoli, (4) postać o jasnych długich włosach, w czerwonej tunice i żółtym płaszczu, w geście oranta, z biegnącą przez piersi banderolą; (5) postać brodatego mężczyzny, lewą dłoń unosi przed sobą, banderola u dołu medalionu. Na północnej ściance prezbiterium – (6) zachowany jedynie zarys nimbu. Na ścianie północnej – (7) postać o krótkich włosach, w geście oranta, głowę skłania nieznacznie w prawo (ku ołtarzowi).

 

_______________________________________
WPIS: © Monika Jakubek-Raczkowska & Juliusz Raczkowski, 2023

Zalecane cytowanie:
Jakubek-Raczkowska Monika, Raczkowski Juliusz, Krzyże konsekracyjne zakrystii
Inwentarz Sztuki Torunia online, Kościół NMP – Wystrój malarski, 2023
https://heritage.torun.database.umk.pl/kosciol-pw-wniebowziecia-najswietszej-marii-panny-w-toruniu/

Spis treści

Stan zachowania

Starszy zacheuszek silnie spudrowany, z uzupełnieniami ubytków i retuszem kreską. Młodsze medaliony o silnie spudrowanej i przemytej warstwie malarskiej, czytelne w ogólnych konturach, z licznymi uzupełniniami ubytków i dużymi partiami rekonstrukcji i retuszy konserwatorskich kreską; medalion ze św. Judą Tadeuszem zachowany jedynie fragmentarycznie; medalion pierwszy od wschodu na ścianie północnej zachowany tylko w zewnętrznym obrysie, częściowo zrekonstruowany.

Dokumentacja fotograficzna

16
Polichromie I kondygnacji zakrystii, fot. J. Raczkowski (1)
17
18
19
20

Historia

Zacheuszki zostały odkryte, uczytelnione i poddane konserwacji–restauracji w l. 80. XX w. przez K. Michalaka ( TAJCHMAN 2005 (3) , s. 464).

Rozpoznanie

Zachowane reliktowo zespoły zacheuszków dokumentują liturgiczną funkcję zakrystii jako konsekrowanej kaplicy, a także świadczą o dwóch fazach przekształceń. Starszy medalion może pochodzić z budowli XIII-wiecznej, medaliony młodsze wprowadzone zostały do budowli przedłużonej o wieloboczne zamknięcie, najpewniej przed połową XIV w. Typ medalionów – w tęczowych obramieniach i z półpostaciami na błękitnym tle – wykazuje analogie względem malowideł na sklepianiach w prezbiterium fary świętojańskiej w Toruniu, w południowo-zachodnim przęśle u św. Jakuba oraz malowidłem z prorokiem w świetlicy domu przy ul. Różanej 1 w Toruniu (poł. XIV w.).

 

Dokumentacja historyczna

Brak.

Dokumentacja badawcza

Brak.

Dokumentacja gigapixel

Źródła i bibliografia

Źródła rękopiśmienne i drukowane

Literatura

TAJCHMAN 2005 (3), s. 464

RACZKOWSCY / KOWALSKI 2017, s. 390

RACZKOWSCY / OLIŃSKI 2019, s. 52, przyp. 158

Opracowania niepublikowane

Kontakt: heritage@umk.pl, jracz@umk.pl

Inwentarz Sztuki Torunia. All Right Reserved 2022