Inwentarz sztuki Torunia

English

Kaplica św. Ignacego Loyoli – historia i opis

LOKALIZACJA: druga kaplica od wchodu w rzędzie północnym.

  • Poziom posadzki podwyższony o jeden stopień w stosunku do nawy; stopień kaplicy oraz dwa stopnie ołtarzowe wykonane z ciemnoczerwonego wapienia, łączonego kotwami, położonego na ciemniejszych blokach. Zasklepiona żebrowo (sklepienie trójdzielne, żebra spływają na profilowane konsole ze sztucznego (?) kamienia). Posadzka kaplicy kamienna, tzw. szwedzka, z czerwonych (o jaśniejszych i ciemniejszych odcieniach) i jasno-szarych flizów wapienia gotlandzkiego w dwóch rozmiarach, ułożonych prostopadle (częściowo współczesne, polerowane, z l. 90. XX w.); płyty na podeście ołtarza mniejszego rozmiaru.
    Ściany bielone; szklenia witrażowe współczesne. Obecnie otwarta.

 

WYSTRÓJ MALARSKI:

  • Polichromia gotycka (częściowo zrekonstruowana):
    1. żebra sklepienne zdobione czołganką, naprzemiennie w segmentach zielonych, ugrowych i czerwonych, dodatkowo wzdłuż żeber fryzy z trójliści uformowanych z suchych gałązek, odpowiednio we fragmentach zielonych i czerwonych; analogiczna dekoracja w archiwoltach okien oraz na krawędziach podłucza arkady, również – wokół arkady od strony nawy.

 

WYPOSAŻENIE:

  • na ścianie wschodniej średniowieczny ołtarz murowany z wapienna mensą, w stipesie oryginalne dębowe armarium z ok. 1430 (badania dendro); późnobarokowe retabulum św. Ignacego;
  • na ścianie północnej i zachodniej drewniane  barokowe boazerie ścienne w konstrukcji deskowej, malowane na czarno, z dużymi połaciami osobno rzeźbionego złoconego ornamentu akantowego z wplecionymi figurkami putt, obejmującego owalne malowane medaliony (dwa poziome na ścianie pn., kolisty i mniejszy pionowy na ścianie zach.) z przedstawieniami z życia św. Ignacego, w osi ściany pn. deskowy ryzalit jako obudowa pilastra, tworzący zaplecek dla konfesjonału, zdobiony owalnym medalionem,
  • ławy drewniane, XIX-w., neogotyckie, bejcowane (2 rzędy)
  • żyrandol neostylowy, XIX-w., sześcioramienny, odlew w stopie miedzi, z instalacją elektryczną. Świecznik wiszący korpusowy w kształcie tralkowego trzonu z podwieszonym brzuścem, w którego gładkiej obręczy osadzonych 6 wolutowych ramion, utworzonych z dwóch spiętych ceownic; na ich zakończeniach oraz w połowie długości ażurowe profitki na których elektryczne świeczki, po dwie na każdym ramieniu; dekoracja delikatna, na korpusie z pionowymi pasowymi nakładkami, na ramionach ze uproszczonymi motywami roślinnymi; w miejscu łączenia ceownic małe figurki aniołków.

 

________________________________

WPIS: ©  Monika Jakubek-Raczkowska, Michał  F. Woźniak, Juliusz Raczkowski 2024

Zalecane cytowanie:
Jakubek-Raczkowska M., Woźniak M.F., Raczkowski J., Kaplica św. Ignacego
Inwentarz Sztuki Torunia online, Kościół Św. Jana – kaplice po stronie pn., 2024
https://heritage.torun.database.umk.pl/kosciol-pw-sw-jana-chrzciciela-i-sw-jana-ewangelisty-w-toruniu/

Spis treści

Stan zachowania

Wnętrze po konserwacji-restauracji w ramach programu „Toruńska Starówka” (2013).

Dokumentacja fotograficzna

Historia

KAPLICA ŚW. KRZYŻA
Najstarsza wzmianka o kaplicy z 1390, OLIŃSKI 2008, s. 193-194. Patrocinium odnotowane w REGESTRZE BENEFICJÓW 1541.

Kaplica zawierała początkowo ołtarz Krzyża Św.; taki stan notowano jeszcze w 1596. Zaraz potem i na niezbyt długi czas ustawiono tam ołtarz Zwiastowania, patrocinium s. Crucis przesuwając zrazu do następnej kaplicy po tej stronie, a wreszcie ołtarz ten znalazł swoje miejsce przy pierwszym filarze międzynawowym po stronie północnej. Zwolnione miejsce w drugiej od wschodu kaplicy przeznaczono dla założyciela i głównego patrona Towarzystwa Jezusowego – św. Ignacego Loyoli. Pierwsze retabulum na ten ołtarz ufundowała w 1625 roku Ludmiła z Lubienia Niemojewska[1], natomiast obraz z wyobrażeniem patrona został dostarczony w 1638 roku[2].

KAPLICA ŚW. IGNACEGO LOYOLI
Wezwanie jezuickie odnotowane najwcześniej 1671 r.

 

[1] Ołtarz ten „eleganti structura posita cum imaginibus scite pictis…”, AADDT, ABK, sygn. 51: Historia Templi, s. 60; o tej fundacji wspomina Stanisław Załęski SJ, Jezuici w Polsce, t. 4: Dzieje 153 kolegiów i domów jezuitów w Polsce, cz. 2: Kolegia i domy założone w pierwszej połowie rządów Zygmunta III 1588-1608, Kraków: W.L. Anczyc 1905, s. 723; Bartlomiej Łyczak, Uwagi na temat siedemnastowiecznych fundacji ołtarzowych w kościele pw. Św. Jana Chrzciciela i św. Jana Ewangelisty w Toruniu, Zapiski Historyczne, LXXVII, 2012, 1, s. 65-78, zwł. 73; bardziej szczegółowo: Domasłowski, Wyposażenie wnętrza, 2003, s. 184; zob. też Michał [F.] Woźniak, Ołtarze w przestrzeni liturgicznej kościoła świętojańskiego w Toruniu, w: Dzieje i skarby kościoła świętojańskiego w Toruniu, red. Katarzyna Kluczwajd, M. Woźniak, Toruń: TNOiK „Dom Organizatora” 2002, s. 273-294, zwł. 283-284; tamże oraz w wcześniejszym tekście mojego autorstwa o przemianach patrociniów w kościele farnym, Przestrzeń liturgiczna kościoła p.w. św. Jana Chrzciciela i św. Jana Ewangelisty w Toruniu, w: Argumenta, articuli, questiones. Studia z historii sztuki średniowiecznej. Księga jubileuszowa dedykowana Marianowi Kutznerowi, red. Anna Błażejewska, Elżbieta Pilecka, Toruń: Fundacja TUMULT 1999, s. 391-409; obie publikacje oparte jednak na niepełnym materiale źródłowym, wymagające zatem ponownej analizy.

[2] AADDT, ABK, sygn. 51: Historia Templi, s. 63.

 

Rozpoznanie

Dokumentacja historyczna

Dokumentacja badawcza

Dokumentacja gigapixel

Źródła i bibliografia

Źródła rękopiśmienne i drukowane

Literatura

WOŹNIAK 2002,

OLIŃSKI 2008, s. 193-194.

Opracowania niepublikowane

Kontakt: heritage@umk.pl, jracz@umk.pl

Inwentarz Sztuki Torunia. All Right Reserved 2022