Kaplica Bożego Ciała – historia i opis

LOKALIZACJA: pierwsza kaplica od wchodu w rzędzie północnym.

  • Stopień od strony nawy obłożony drewnem. Na nim osadzona balustrada wypełniona jednoelementowymi tralkami w kształcie smukłego wazonu; w balustradzie drzwiczki dwuskrzydłowe, otwierane na zawiasach. Posadzka kamienna z płyt wapiennych, czerwonych, jasnoczerwonych i jasnoszarych, w układzie prostym, o rytmie częściowo regularnym; w strefie środkowej płyty nieco większe, szaro-czerwonawe, w części wschodniej płytki małe. Witraże negotyckie.

 

WYSTRÓJ MALARSKI:

  • Polichromia gotycka (częściowo zrekonstruowana)
    1.
    dekoracja w architekturze, spójna dla sklepień, ścian, łuków okiennych i łuku arkady>>, >>, >>, >>. Naprzemiennie w segmentach zielonych, ciemnoczerwonych (brunatnawych) i jakrawoczerwonych odcinki ukośnej czołganki, zdobione linarnym ciąłym fryzem z postrzępionych palmetek, w odpowiednich kolorach. 2. Na ścianie wschodniej ponad armarium pozostałość malowidła: gloria w kolorze błękitnym w obraminiu z żółtego fryzu chmurkowego,  wwiększości zrekontruowana kreską>>, >>.

 

WYPOSAŻENIE:

  • na ścianie wschodniej średniowieczny ołtarz murowany z cegły, z wapienną mensą; późnobarokowe retabulum Bożego Ciała>>; na lewo od ołtarza armarium z XV w. >>, – szafa dwudzielna w pionie, drzwiczki i wykładzina wnętrza z dębiny, okucia>> i zamknięcia żelazne, 175 ×114 cm, drzwiczki dolne 93 × 59 cm, drzwiczki górne 70,5 × 59 cm.
  • wzdłuż ścian płn i zach. – ława z przedpiersiem i zapleckiem; nad zapleckiem ławy wysoka boazeria z eucharystycznym cyklem obrazowym;
  • do filarka międzyokiennego przymocowana wieczna lampa Jana Letyńskiego (1751);
  • świecznik podwieszony do sklepienia, Toruń?, XIX w, stop miedzi (mosiądz?), odlewanie, toczenie; typ korpusowy, z 8 wolutowymi ramionami; korpus wazonowy z elipsoidalnym korpusem, ramiona wolutowe długie, zdobione dwoma prostymi listkami każde, na nich proste tulejki do żarówek. Podwieszony na długiej linie przeciągniętej przez okrągły wtórny otwór w wąskim trójkątnym wysklepku przylegającym do arkady oddzielającej kaplicę od nawy.

 

________________________________

WPIS: ©  Michał  F. Woźniak & Monika Jakubek-Raczkowska, 2024

Zalecane cytowanie:
Woźniak M.F., Jakubek-Raczkowska M., Kaplica Bożego Ciała
Inwentarz Sztuki Torunia online, Kościół Św. Jana – kaplice po stronie pn., 2024
https://heritage.torun.database.umk.pl/kosciol-pw-sw-jana-chrzciciela-i-sw-jana-ewangelisty-w-toruniu/

Spis treści

Stan zachowania

Wnętrze po konserwacji-restauracji w ramach programu „Toruńska Starówka” (2013).

Historia

ŚREDNIOWIECZE

Na ogół przyjmuje się, że kaplica ta została zbudowana jako pierwsza już w połowie XV wieku. Nic nie wiadomo o fundatorze kaplicy, identyfikacja jej z kaplicą Rockendorffów lub Pfaffkorna jest sporna. Nie jest też pewne, czy tego miejsca dotyczą zapisy na fundację wiecznej lampy ku czci Bożego Ciała (lata 50. XIV w.). Zob. OLIŃSKI 2008, s. 186-192.

Prawdopodobnie to z tą kaplicą związana była działalność bractwa kapłańskiego Corporis Christi, założonego w 1394 r. , o którym wiadomo, że u schyłku XV w. posiadało swój własny ołtarz i miało prawo organizowania procesji eucharystycznych. Bractwa dotyczą znane zapisy indulgencyjne, głównie za udział w procesjach i towarzyszenie kapłanowi z wiatykiem, z lat: 1395 (bp Jan Kropidło i Piotr, bp Dalmacji), 1396 (Stefan ze Lwowa, bp chełmski, Jan Mönch, bp pomezański, Henryk von Seefeld, bp sambijski, Henryk Vogelsang, bp warmiński), 1399 (Jan Kropidło, bp chełmiński), 1403 (Arnold Stapil, bp chełmiński),  1404 (Jan Mönch, bp. pomezański), 1414 (Jan von Wallenrodt, abp ryski), 1419 (Gerhard Stolpman, bp pomezański), 1451 (Sylwester Stodewescher, abp ryski), 1499 (Mikołaj Crapitz, bp chełmiński).
W indulgencji z 1451 r. (AADDT, sygn. GQ026, s. 16–18) jest mowa o ołtarzu bractwa oraz o krzyżu relikwiarzowym z relikwiami Krzyża św., świętych: Andrzeja, Tomasza, Filipa, Jakuba, Szymona, Judy, Grzegorza, Lamberta, Wawrzyńca, Kosmy i Damiana, Katarzyny, Barbary, Małgorzaty, Doroty, Scholastyki, Gertrudy, Urszuli, Elżbiety. Żaden list odpustowy nie wymienia kaplicy bractwa, ale ze wspomnianego nadania z 1451 r. wiadomo, że odprawiało ono nabożeństwa i miało potrzeby związane z oprawą liturgii (księgi, kielichy, ozdoby).

Kaplica Bożego Ciała – z tym patrocinium – w źródłach odnotowana została dopiero w spisie beneficjów w 1541 r.

 

 

Rozpoznanie

Dokumentacja historyczna

Dokumentacja badawcza

Dokumentacja gigapixel

Źródła i bibliografia

Źródła rękopiśmienne i drukowane

Literatura

Opracowania niepublikowane