295 × 169 × 84 cm; figura NMP 72 × 41 × 26 cm; Bernadetta 72 × 41 × 26 cm
LOKALIZACJA: nawa południowa, przy filarze obok kaplicy kopernikańskiej
__________________________
____________________________________
WPIS: © Wiktor Binnebesel, Monika Jakubek-Raczkowska, 2024
Stan zachowania obiektu jest zły – najwięcej zniszczeń widocznych w obrębie groty. Liczne uszkodzenia i ubytki kawałków kory, polichromia i grunt w wielu miejscach odpryśnięte. Figura Marii i Bernadetty zachowane lepiej. Na powierzchni rzeźby Matki Bożej widoczne drobne spękania polichromii i gruntu, na podstawie większe ubytki mechaniczne (spowodowane wyciąganiem podobizny z niszy). Obiekt zakurzony.
Wprowadzenie do wnętrza kościoła Groty Lourdes było związane z działaniami duszpasterskimi na rzecz rozwoju pobożności maryjnej w duchu nowych trendów, zapoczątkowanych ustanowieniem dogmatu o Niepokalanym Poczęciu, a także – popularnością pielgrzymek do Lourdes i nowej ikonografii maryjnej. Od początku została ustawiona na dość wysokim ołtarzu o formach neogotyckich, przy filarze w nawie południowej, w pobliżu ówczesnej kaplicy Anioła Stróża (obecnie – kaplicy kopernikańskiej). Nie ma jej na fotografii J. Assama z 1895 r., z listu ks. Matheya z 1941 r. (Archiwum Akt Dawnych Diecezji Toruńskiej, Toruń – Katedra, Korespondencja z konserwatorem i inspektorem budowlanym 1897–1944, sygn. 615 [brak paginacji], k. 115r) wynika natomiast, że znalazła się w kościele przed I wojną światową. Wiadomo, że przy tej grocie, podobnie jak przy innych grotach w kościele (Ogrójcowej oraz Golgoty) koncentrowała się pobożność ludowa, potwierdza to również archiwalna dokumentacja, na której widać wota wieszane na grocie (ryngrafy), kwiaty i świece.
Na tym miejsce grota stała jeszcze w 1971 r. Decyzją Mariana Dorawy, podczas re-aranżacji kaplicy kopernikańskiej przy okazji obchodów rocznicy 500-lecia urodzin astronoma, została usunięta z tego miejsca – jako bezwartościowa – i przeniesiona do kaplicy w kruchcie południowej, gdzie wciąż doznawała czci, choć o mniejszej intensywności; okolicznościowo sama rzeźba Madonny była wynoszona z kaplicy, noszona w procesjach i wenerowana w kościele, zob. misje święte 2019.
Po 2022 r. decyzją ks. prałata Marka Rumińskiego został na powrót umieszczona na oryginalnym miejscu.
RACZKOWSCY 2023 (1), s. 80.
RACZKOWSCY 2021, s. 105
