Inwentarz sztuki Torunia

English

Fartuch tablicy fundacyjnej wielkiego mistrza Poppona von Ostern, Toruń, 1731 (MOT)

67,4 cm (ze szpongiem 68,4) × 129,5–132 × 1,5–1,9 cm

Lokalizacja: Muzeum Okręgowe w Toruniu, nr inw. M.T/Ad/221/Sn (depozyt parafii Wniebowzięcia NMP).

  • Drewno iglaste, polichromowane. Podłoże z drewna iglastego, dwie deski wycięte stycznie, z widocznymi sękami, połączone poziomo na styk, górna szer. 32,3 cm, w dolnej części wbity kuty gwóźdź i dwa po bokach, mocujące półokrągłe zakończenie. Pośrodku pionowa szponga grubości 2,3 cm szer. 6,8 cm, opracowana dłutem, wpuszczona na jaskółczy ogon, z sękiem i wadami obróbki. Na odwrociu z lewej strony ślady (podwójne otwory) po zawieszce; zawieszka po prawej stronie zachowana fragmentarycznie. Czarna warstwa malarska wokół krawędzi z prawej strony odwrocia do 3 cm szerokości. Krawędzie w grubości desek obmalowane czarno, łącznie z uszkodzeniami (wtórnie). Lico opracowane gładko. Monochromia czarna, inskrypcje wykonane biała farbą zdecydowanymi pociągnięciami pędzla o szerokości ok. 0,4-0,5 cm.  Wtórne gwoździe (po lewej str. szpongi 6 cm od krawędzi dolnej i 2,3 od szpongi).

________

  • Fartuch w formie kartusza o obrysie zbliżonym do ornamentu okuciowo-rollwerkowego, w czarnym polu złoto malowana łacińska inskrypcja majuskuła: ANNO 1231 THORUN CONDITA EST. ANNO 1239. DOMUS FRATRUM MINO-|RUM IN THORUN RECEPTA EST, QUIBUS AREAM DEDIT INCLITUS | DOMINUS FRATER POPPO MAGISTER GENERALIS ORDI-/NIS DOMUS THEUTONICAE HOSPITALIS SANCTAE MARIAE | VIRGINIS. CHRISTUS IESUS MERITIS SANCTI FRANCISCI | EIUS ANIMAE BENEDICAT. HANC INSCRIPTIONEM VER-/SUS CAEMETARIUM SUPRA PORTEM MINOREM EXARATAM | MAGISTRATUS IN DEALBATIONE ECCLESIAE ELIMINARI | MANDAVIT, NE ULLUM VESTIGIUM FUNDATIONIS CATHOLICAE | REMANERAT. QUAM CUM EFFIGIE FUNDATORIS POST | REINDUCTIONEM EX PIETATTE AC ZELO CATHOLICO. PRAENOBILIS | IACOBUS CASIMIRUS RUBYNKOWSKI, BURGRABIUS RE-/GIUS, PRIMUS CONSUL ET POSTARUM MAGISTER CA-/THOLICUS POSUIT AC RENOVAVIT A.D.1731. ||
  • Na odwrociu w dolnym prawym narożniku wydrapany cienkim ostrym narzędziem napis: Z. Rygielski.

    ______________

    WPIS: © Franciszek Skibiński i Michał F. Woźniak  i Elżbieta Szmit-Naud (rozpoznanie konserwatorskie), 2024

    Zalecane cytowanie:
    Skibiński F, Woźniak M., Szmit-Naud E.,  Fartusz tablicy Poppona von Ostern
    Inwentarz Sztuki Torunia online, Kościół NMP – Dziedzictwo rozproszone, 2023
    https://heritage.torun.database.umk.pl/kosciol-pw-wniebowziecia-najswietszej-marii-panny-w-toruniu/

     

     

Spis treści

Stan zachowania

Drewno podłoża strukturalnie zniszczone przez owady (utwardzone dzięki impregnacji), pas wzdłuż łączenia obu desek szer. ok. 12 cm, dolna część przy krawędzi oraz szponga z licznymi otworami wylotowymi. Ubytki zakończenia fartucha w dolnej części,  w tym półkolistej części ornamentu w  środkowej części po prawej stronie, wykruszenia przy górnych narożnikach, otwór po kutym gwoździu w górnym lewym narożniku.  Ubytek szerokości ok. 20 cm i wysokości 1,5 cm  w górnej części z prawej strony (od lica), drobne wykruszenia- odłupania, brak przedostatnich wolut po obu stronach tablicy. Biała warstwa malarska inskrypcji spękana wzdłuż włókien drewna, wybrzuszona lokalnie nad bardziej zażywiczonymi partiami drewna (w okolicach sęków), spękania wczesne (szerokie). Drobne ubytki (wykruszenia) warstwy malarskiej rozproszone na całej powierzchni i bardziej skumulowane przy krawędziach. Widoczne przesycenie drewna impregnatem (po konserwacji). Zawieszka współczesna.

Dokumentacja fotograficzna

Fartuch tablicy fundacyjnej wielkiego mistrza Poppona von Ostern (MOT), fot. J. Raczkowski

Historia

Tablica upamiętniająca fundację konwentu franciszkanów w Toruniu przez Wielkiego Mistrza Zakonu Krzyżackiego Poppona von Ostern została ufundowana przez Jakuba Kazimierza Rubinkowskiego w 1731 r., w związku z odzyskaniem kościoła Mariackiego przez katolików, współcześnie z tablicą towarzyszącą portretowi ks. Racibora. Składała się z malarskiego portretu Wielkiego Mistrza oraz fartucha z inskrypcją. Jeszcze w 1827 znajdowała się wraz z portretem w zach. części nawy płn. obok Grobu Pańskiego (Inwentarz 1827), a następnie była zawieszona ponad wejściem do zakrystii (WERNICKE 1839). W 1936 r. portret (dziś zaginiony, odnotowany jeszcze w 1925 r., patrz Słowo 1925; znany z fotografii wyk. w 1943, STRATY 2019, s. 132, nr 18) został przeniesiony do Bierzgłowa, natomiast fartuch z inskrypcją trafił do Muzeum Miejskiego, jako depozyt; informacja o przekazaniu do Muzeum przed 1939 także na karcie katalogu naukowego MOT, wyk. Janina Kruszelnicka. Na odwrociu d. nry inw.: A. d. 221 ||, białą farbą, z prawej strony, u góry; MT/Ad/221/SN ||, czarną farbą, z lewej strony u góry oraz dwie nalepki papierowe: MUZEUM W TORUNIU | Nr inw. Ad/221 ||, z lewej strony u góry oraz MUZEUM OKRĘGOWE W TORUNIU | Autor: | Tytuł: TABLICA FUNDACYJNA | Nr inw: MT/Ad/221/Sn ||, z prawej strony u dołu.

Rozpoznanie

Dokumentacja historyczna

Brak

Dokumentacja badawcza

Dokumentacja w bliskiej podczerwieni NIR fot. J. Raczkowski, 2021

Fartuch tablicy fundacyjnej wielkiego mistrza Poppona von Ostern (MOT), NIR, fot. J. Raczkowski

Dokumentacja gigapixel

Źródła i bibliografia

Źródła rękopiśmienne i drukowane

INV. 1817/1821(BER)[1983], s. 217, nr 12.

INV. 1817 (BER) [2015], s. 440, nr 12.

WERNICKE 1858, s. 268.

Literatura

SEMRAU 1892, s. 58–59.

KRUSZELNICKI 1972, s. 13, 53–55.

KRUSZELNICKI 1973, s. 100–101 (podpisy pod ilustracjami zamienione).

DOMASŁOWSKI / JARZEWICZ 1998, s. 153.

KLUCZWAJD 2005, s. 54–55.

STRATY 2019, s. 132.

Opracowania niepublikowane

Kontakt: heritage@umk.pl, jracz@umk.pl

Inwentarz Sztuki Torunia. All Right Reserved 2022