2,54 m
LOKALIZACJA: Muzeum Okręgowe w Toruniu (depozyt parafii).
________________________________________
WPIS: © Monika Jakubek-Raczkowska & Juliusz Raczkowski, 2023
Dobry, rzeźba po praca konserwatorskich-restauratorskich w latach 2001–2002 (A. Bednarek, D. Żankowska).
Nie ma żadnych dowodów źródłowych, potwierdzających pierwotny związek rzeźby z kościołem franciszkańskim, choć jest on dość prawdopodobny (pozytywną przesłanką jest istnienie w kościele kaplicy Grobu Bożego, której tradycja może sięgać średniowiecza). Jeszcze w okresie przedwojennym rzeźba pozostawała w kulcie (wykorzystywana do tymczasowych aranżacji wielopiątkowego Grobu Bożego); do badań nad sztuką weszła dzięki inwentaryzacji, prowadzonej w kościele NMP w roku 1960 r. (KRUSZELNICKI 1965, PŁOCKA 1966). Nie zyskała natomiast eksponowanego miejsca w przestrzeni liturgicznej kościoła – była złożona na emporze. W okresie 5 XI–31 XII 1993 r. trafiła na wystawę czasową Ars Sacra (ARS SACRA 1993) w Muzeum Okręgowym w Toruniu. W latach 2001–2002 poddana konserwacji-restauracji złożona w bernardyńskim Grobie w zachodnim zamknięciu północnej nawy bocznej, którego struktura po pracach konserwatorskich została w pełni wyeksponowana w 2005 r. W 2008 r. trafiła jako depozyt do Muzeum Okręgowego w Toruniu i jest prezentowana na stałej ekspozycji w Galerii Sztuki Gotyckiej.
Do literatury figurę wprowadził KRUSZELNICKI 1965 na marginesie rozważań nad tematem Męża Boleści. Pierwszą, syntetyczną monografię rzeźby opublikowała PŁOCKA 1966, która wskazała na jej prawdopodobne przeznaczenie jako rekwizytu w obrzędach wielkanocnych i na jej prawdopodobny związek z kościołem franciszkańskim. Jej tezy, powtórzone przez Kluczwajd 1993, zostały rozwinięte i uszczegółowione przez Raczkowskich, którzy wskazali na znaczenie tej rzeźby jako reprezentatywnej dla jednego z najprężniejszych warsztatów snycerskich w Toruniu, uchwytnych na przełomie XIV i XV wieku (RACZKOWSCY 2002, RACZKOWSCY 2005 (1), RACZKOWSCY 2013 (1). Z jego działalnością można powiązać sporą grupę figur o syntetycznym surowym modelunku i silnej ekspresji na granicy turpizmu, zachowanych na ziemi chełmińskiej (Piety w Świerczynkach i Kijewie Królewskim, Madonna na masce lunarnej z kościoła św. Jakuba, popiersia św. Klary w kościele św. Jana w Toruniu i św. Biskupa w Świerczynkach i in.). Chrystus w Grobie jest wśród nich dziełem największym i najbardziej oryginalnym, o rzadkiej funkcji, poświadczającej wysoką formację intelektualną i aktywne zaangażowania duszpasterskie toruńskich franciszkanów. Figura pełniła z pewnością istotne funkcje w obrębie liturgii Wielkiego Tygodnia; mogła też stanowić element stałej kompozycji Grobu Pańskiego, służącej pozaliturgicznej dewocji w kulcie Męki Pańskiej i Bożego Ciała.
KRUSZELNICKI 1957 (2), s. 97–98
PŁOCKA 1966, passim
KLUCZWAJD 1993 (3), s. 40–41
DOMASŁOWSKI / JARZEWICZ 1998, s. 103–104
PILECKA 2002, s. 156
BŁAŻEJEWSKA 2005 (1), s. 80–81
KLUCZWAJD 2005, nr kat. 2, s. 49–50, il. s. 97
RACZKOWSCY 2005 (1), passim
ROUBA I IN. 2005, s. 517, 525–526
KRANTZ-DOMASŁOWSKA 2008, s. 167
BŁAŻEJEWSKA / PILECKA 2009, s. 126–127
KRANTZ-DOMASŁOWSKA 2009, s. 54–55, il. 13
JAKUBEK-RACZKOWSKA 2009 (3), s. 135
BŁAŻEJEWSKA 2010 (1), s. 180–181
JAKUBEK-RACZKOWSKA 2013 (1), s. 202, 207
JAKUBEK-RACZKOWSKA 2013 (2), 49
RACZKOWSCY 2013(1), s. 115–117
JAKUBEK-RACZKOWSKA 2014, s. 299–300
RACZKOWSCY 2014, s. 295, il.
RACZKOWSCY 2017, s. 113
RACZKOWSCY / OLIŃSKI 2019, s. 50–51, 141, il. 14
JAKUBEK-RACZKOWSKA / CZAPSKA 2020, s. 77–79, 111, 115, 119, il. na s. 77 i 78.
RACZKOWSCY 2002, passim
