LOKALIZACJA: Muzeum Okręgowe w Toruniu, sygn. MT/S/ 1550
__________________________
____________________________________
WPIS: © Monika Jakubek-Raczkowska, 2024
Obiekt zachował się niekompletny, bez dekoracyjnej tarczy i bez pierścienia kołatki.
Dokumentacja sprzed II wojny światowej utrwaliła wygląd antaby osadzonej w drzwiach południowego portalu prezbiterium, z pozostałościami po wieńcu, składającym się pierwotnie z 9 płaskich liści winnej latorośli (podobnie jak u innych XIV-wieczne antab z obszaru bałtyckiego, szczególnie z kręgu Lubeki). Rekonstrukcja wieńca liści, wykonana w oparciu o utrwalony na dawnych fotografiach zachowany jeszcze wówczas fragment wskazuje, że lokalizacja w drzwiach południowych była wtórna.
Antaba w całości nie zmieściłaby we wrotach – wprawdzie naruszono dla jej osadzenia fragment listwy po prawej stronie; ale u dołu pozostawiono aplikację w kształcie gwiazdy. Dzieło albo w momencie osadzenia było już uszkodzone, albo celowo je pozbawiono przynajmniej części wieńca. Można zgodzić się w funkcjonującą w literaturze tezą, że tak prestiżowy obiekt był najpewniej ozdobą portalu głównego. Wówczas też funkcję antaby można by poszerzyć o aspekty jurydyczne.
Antaba toruńska należy do grupy o art. proweniencji lubeckiej, zw. „apengeterami”. Jak wskazała Ursula Mende – może być dziełem głównej lubeckiej pracowni Jana Apengetera.
Do lwów, typowych dla tej pracowni (np. z nagrobka pb. Bocholta w lubeckiej katedrze) zbliżona jest budowa czaszki i trójkątnego, zwężonego pyska, migdałowe oczy o wywierconych źrenicach i długich rzęsach. Warto jednak zwrócić uwagę na indywidualizm tej maski: nie powtarza ona cech twórczości Apengetera tak wiernie, jak inne przypisywane mu antaby, np. z Kołobrzegu czy Rostocka. Inne są proporcje drobnego wąskiego nosa, wielkość i kształt uszu (małe i spiczaste), pod oczami pojawiają się charakterystyczne długie rzęsy. Pod względem szczegółów antaba toruńska jest bliższa luźniej wiązanym z Apengeterem akwamanilom.
