Konfesjonał podominikański (II), Toruń, 1. ćw. XVIII w.

2,43 × 2,32 × 1,08 m

LOKALIZACJA: nawa północna, przęsło 5., przy ścianie pd.

  • Drewno dębowe, sosnowe i liściaste (lipowe?); marmoryzacja, polichromia, złocenie
  • Drewno pokryte zaprawą kredowo-klejową z dodatkiem bieli ołowiowej i marmoryzowaną warstwą malarską, prawdopodobnie w technice klejowej i olejnej,  mieszaniną bieli ołowiowej, ugru, umbry, azurytu i czerni, izolowaną szelakiem. Na profilach ramek i snycerskich ornamentach monochromia zielona o nieustalonym składzie. Podobnie w snycerskich ornamentach – polichromia z jednolicie nakładanych warstw: zielonej, czerwonej żółtej, błękitnej i różowej, pokrytych pierwotnie werniksem. Na parapetach i klęcznikach oraz cokole szarozielona monochromia.. Obrazy wykonano na opracowaniu dekoracyjnym struktury, w technice olejnej.

_________________________

  • KONSTRUKCJA mieszana (szkieletowo-skrzyniowa), złożona z siedmiu zespołów konstrukcyjnych: podestu, ścianki tylnej, ścianek bocznych, klęczników, ścianek działowych z podłokietnikami, siedziska oraz drzwiczek z pulpitem i podnóżkiem. Część dla spowiednika zlokalizowana pomiędzy dwoma ściankami działowymi, dla penitentów pomiędzy ścianką działową i boczną. Podest w konstrukcji skrzyniowej niepełnej o korpusie wieńcowym. Ścianki boczne i górne wykonane z desek. Struktura ścianki górnej wskazanej skrzyni wyznacza formę podłogi. Ścianka tylna konfesjonału wzniesiona w konstrukcji ramowo-płycinowej z trzema płycinami ścianki działowe w konstrukcji deskowej, ścianka boczna zbudowana z elementu deskowego. W górnej części ścianek działowych od strony spowiednika zlokalizowany podłokietnik, wykonany z elementu deskowego. W części dla penitenta, pomiędzy ścianka boczną i działową wydzielony klęcznik z podłokietnikiem w formie pulpitu w konstrukcji deskowej. Drzwiczki zawieszone pomiędzy ściankami działowymi opracowane w konstrukcji deskowo-listwowej. Pulpit i podnóżek umieszczone po stronie rewersu drzwiczek, wykonane z elementu deskowego, wsparte na wspornikach. Drzwi zawieszone na zawiasach splatanych symetrycznych, zamykane na haczyk z oczkiem. Siedzisko zawieszone pomiędzy ściankami działowymi wykonane z deski.

______

  • Konfesjonał trójdzielny, z dwoma klęcznikami i wspólną tylną ścianą, posadowiony na niskim cokole. Siedzisko dla kapłana obudowane do połowy wysokości, górą otwarte; przedpiersie zwieńczone gzymsem, w ściance frontowej wypukłe drzwiczki ujęte barwnymi kwietnymi festonami; wysokie ściany boczne z niewielkimi otworami prostokątnymi wypełnionymi ażurową dekoracją, z lewej strony chrystogramem z motywem serca i 3 gwoździ, z prawej hierogramem imienia MARYA.  Klęczniki z bocznymi ściankami i dekoracją ornamentalną analogicznymi do ścianek siedziska. Na ścianie tylnej ponad skośnymi pulpitami wyobrażenia klęczących kobiet o gestach modlitewnych, zwróconych w stronę siedziska spowiednika, odzianych w długie błękitne tuniki i czerwone płaszcze, po jednym z każdej strony, z lewej w koronie, z krzyżem i księgą, z prawej z dłońmi złożonymi na piersi i księgą, w trapezoidalnych płycinach z ukośną górną krawędzią. Dolne partie obu pól obrazowych zamalowane jasną farbą kryjącą, zasłaniającą znajdującą się tam pierwotnie inskrypcję.
  • Dekoracja płycinami: na zaplecku duże prostokątne, z prostym profilem; na ściankach bocznych przedpiersia prostokątne. Górne krawędzie ścianek bocznych i ściany tylnej łukowo wznoszące się, krawędzie ścianek bocznych dekorowane ażurowymi, zielonymi liśćmi akantu z barwnymi kwiatami i karbowaną wstęgą, krawędzie ściany tylnej dekorowanie liściastą girlandą z barwnymi kwiatami pośrodku. Zaplecek siedziska zwieńczony naczółkiem segmentowym, ujętym odcinkami gzymsu, w polu pod naczółkiem snycerska aplika w formie liści akantu

___________________

WPIS: ©  Michał F. Woźniak & Franciszek Skibiński, 2023
Opinia technologiczno-konserwatorska: Elżbieta Szmit-Naud

Zalecane cytowanie:
Woźniak Michał, Skibiński Franciszek, współpraca Szmit-Naud Elżbieta, Konfesjonał podominikański (II),
Inwentarz Sztuki Torunia online, Kościół NMP – Mobiliarz, 2023
https://heritage.torun.database.umk.pl/kosciol-pw-wniebowziecia-najswietszej-marii-panny-w-toruniu/

Spis treści

Stan zachowania

Konfesjonał poddawany renowacji w XIX w, kiedy to wykonano brązowe przemalowanie imitujące mazerunek i „złocenia”, uprzednio opracowanie oryginalne niemal całkowicie.  Konserwacja i restauracja w 2008 roku, wyk. Jarosław Szumiński. Usunięto  warstwy wtórne, strukturę poddano impregnacji, uzupełniono ubytki  drewna, zaprawy oraz polichromii (duży zakres) i warstwy malarskiej obrazów, zrekonstruowano monochromię na parapetach i klęcznikach, cokole, zawerniksowano.

Oryginalna drewniana struktura konfesjonału zachowana w dobrym stanie z wyjątkiem cokołów.  Większe fragmenty oryginalnego opracowania dekoracyjnego zachowane tylko  na drzwiczkach, szczycie i w przedstawieniach świętych. Ubytki oryginalnej warstwy malarskiej w każdym z obrazów mogą łącznie dotyczyć ok. 20% ich powierzchni Obecnie stan drewnianej struktury dobry. Drobne odspojenia i ubytki w obrazie po lewej stronie. Werniks na marmoryzacji wyraźnie utleniony (pożółkły). Ostatnia polichromia (marmoryzacja) lokalnie odspaja się odsłaniając pozostałości poprzedniej bądź zaprawę.

 

 

Historia

Pochodzi najprawdopodobniej z kościoła Dominikanów św. Mikołaja w Nowym Mieście Toruniu, przeniesiony zapewne po jego zamknięciu i zburzeniu, 1831–1834.

Rozpoznanie

Dokumentacja historyczna

Ikonografia:

  • TU Berlin, Inv. Nr. 57205,133 (Otto Stiehl, 1860-1940, Skizzen- und Fotoalbum 20, fotografia)

Dokumentacja badawcza

  • Dokumentacja w bliskiej podczerwieni (NIR), J. Raczkowski, 2022

Źródła i bibliografia

Źródła rękopiśmienne i drukowane

Literatura

Opracowania niepublikowane