Strona główna Kościół pw. Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny MOBILIARZ Feretrony Feretron ze Zwiastowaniem i św. Wawrzyńcem, Toruń, 1. tercja XVIII w.
176 × 136 cm (bez podstawy 133 × 103,5 cm). Obrazy: olej na płótnie, wymiary (w świetle ramy) 116,5 × 88,5 cm
LOKALIZACJA: w 3. przęśle korpusu, przy 2. filarze od wschodu po stronie północnej, w arkadzie międzynawowej.
______________________________
____________
WPIS: © Maria Hotel & Michał F. Woźniak, 2023
Dobry. Pierwotna kompozycja obu obrazów bardzo dobrze czytelna. Kolory wyblakłe, miejscowe ubytki warstwy malarskiej oraz ślady pleśni. Płótno lekko zwiotczało przy dolnej krawędzi. W malowidle ze Zwiastowaniem przy dolnej krawędzi w partii obłoków liczne zabrudzenia oraz mechaniczne uszkodzenia – zarysowania powierzchni ostrym narzędziem. Pionowe uszkodzenie płótna występuje także na całej wysokości z prawej strony na obrazie ze Zwiastowaniem oraz z lewej na obrazie św. Wawrzyńca wzdłuż krawędzi – podobrazie musiało w tym miejscu zostać zupełnie rozcięte. Niewykluczone, iż „odcięty” prostokąt płótna jest wtórny. W dolnych partiach obrazów występują także dwa otwory, najpewniej po kulach. Być może oba rodzaje uszkodzeń pochodzą z czasów przemarszu przez miasto wojsk napoleońskich.
Podstawa feretronu z licznymi ubytkami w gruncie i polichromii z widocznymi śladami działalności owadów. Rama integralna, choć zakurzona. Nieliczne ubytki polichromii lub pozłocenia.
Prawdopodobnie pochodzi z przedmiejskiego kościoła par. pw. św. Wawrzyńca w Toruniu.
Ikonografia feretronu – przedstawienie świętego Wawrzyńca – mogłoby wskazywać na jego pochodzenie z katolickiego kościoła parafialnego o tym samym wezwaniu, usytuowanego niegdyś na Chełmińskim Przedmieściu, a zburzonego w 1824 roku. W 1830 roku rolę nowego katolickiego kościoła parafialnego dla przedmieść Torunia zaczął spełniać kościół Mariacki. Wówczas też do świątyni trafiły obiekty stanowiące wcześniej wyposażenie kościoła św. Wawrzyńca. Inwentarz z 1724 roku dla kościoła św. Wawrzyńca wspomina co prawda o feretronie z wizerunkiem patrona kościoła (stojącym gdzieś w przestrzeni świątyni), ale w okrągłej (sic!), niepozłacanej ramie („Item Imago S: Laurentij portari solita in procesione eleganti pictura, tum circum-feretiarum vulgo Ramow sculptura nondum deaurata”). Wobec braku dowodów źródłowych należałoby też odrzucić tezę Zbigniewa Nawrockiego o sprawieniu tego zabytku do kościoła Mariackiego w czasach bernardyńskich (NAWROCKI 2006).
Ornament akantowy na zachowanej oryginalnej ramie wskazuje na powstanie dzieła w pierwszej tercji XVIII wieku. Również cechy stylistyczno-formalne malowideł pozwalałyby podobnie datować oba przedstawienia, które zostały namalowane dwustronnie na jednym arkuszu płótna. Zachowany obiekt (w tym także podstawa dla obrazu) jest więc zupełnie integralny.
Daleko idące błędy anatomiczne, sztywność przedstawień, przygaszona, pastelowo-ugrowa kolorystyka i podobieństwo fizjonomii postaci po obu stronach feretronu wskazują na pochodzenie obu obrazów z jednego lokalnego warsztatu.
Brak
DOMASŁOWSKI / JARZEWICZ 1998, s. 169
NAWROCKI 2006, s. 56