wys. całkowita 23,24 m, szer. całkowita 10,90 m; głębokość 2,5 m; wys. filarów 12,56 m; krucyfiks 5,4 × 2,2 m
LOKALIZACJA: belka rozpięta pomiędzy nawą główną i prezbiterium, dokładnie w miejscu architektonicznego łuku tęczowego.
___________________________________
____________________________
WPIS: © Franciszek Skibiński & Michał Woźniak,, 2023
Dobry.
Źródła:
________________________________________
Umowa na budowę łuku tęczowego, określonego jako „arkus” lub „faciata”, została zawarta 8 listopada 1728 r. Jego wykonawcami mieli być snycerz Karol Eglauer i stolarz Andrzej Wroński, obydwaj mieszkający w Chełmnie (APT, Klasztor franciszkanów-bernardynów w Toruniu, sygn. 6, s. 53–55; Jakubowska 1965, s. 205–206). W myśl umowy wzorem dla tego dzieła miał być łuk tęczowy w farze chełmińskiej. Wykonawcy mieli dostarczyć strukturę architektoniczną łuku wraz z rzeźbami, z wyjątkiem postaci Chrystusa Ukrzyżowanego, w tym przypadku zdecydowano się bowiem użyć już istniejącej rzeźby („oprócz krucyfiksa, bo ten stary będzie lokowany”). Montaż łuku wymagał usunięcia części stall. Termin oddania gotowego dzieła wyznaczono na dzień święta św. Jana Chrzciciela (24 czerwca) 1729 r.
Pierwotnie na krzyżu mieszczone były dwa wizerunki Ukrzyżowanego: od strony nawy młodszy, zapewne XVII-wieczny, pochodzący z czasów protestanckich, od strony prezbiterium – krucyfiks późnogotycki z ok. 1500 r., który został przeniesiony w 1931 r. na obecne nieodległe miejsce w nawie głównej, na ścianie północnej w pierwszym przęśle, obok przejścia do zakrystii. Krucyfiks ten został zastąpiony w 1931 r. nowym, autorstwa Ignacego Zelka, z jedną figurą Chrystusa od strony korpusu nawowego. W tym czasie usunięto też wtórną, szarą warstwę malarską (DOMASŁOWSKI / JARZEWICZ 1998, s. 167).
W kontrakcie na budowę łuku tęczowego zawartym w 1728 r. jako wzór wskazano łuk tęczowy w farze chełmińskiej, wykonany ok. 1708/1710 i przypisywany mistrzowi Mattesowi Rodte (stolarz lub snycerz). Istotnie, pomiędzy obydwoma dziełami istnieje duże podobieństwo, obejmujące trójlistny układ, sposób zakomponowania partii ornamentalnych oraz ogólne proporcje, jak również sposób opracowania partii figuralnych. Podobieństwo to podkreśliła już Bogna Jakubowska (Jakubowska 1965, s. 198) oraz Bartłomiej Łyczak (Łyczak 2018, s. 89). Ten drugi wskazał zwłaszcza na podobieństwo figur, obejmujące proporcje, opracowanie draperii i twarzy. Jego zdaniem podobieństwo jest tak duże, że obydwa zespoły rzeźbiarskie można hipotetycznie przypisywać jednemu snycerzowi, być może czeladnikowi lub współpracownikowi Mattesa Rodtego. Z łukiem mariackim łączono też łuk tęczowy w toruńskim kościele pw. św. Jakuba (Jakubowska 1965, s. 196, 198). Dzieło to zostało wykonane w latach 1732/1733 przez osiadłego w Lubawie rzeźbiarza Jerzego Judę Tadeusza Dąbrowicza (WARDZYŃSKA 2010, s. 330–342). O ile jednak ogólna kompozycja górnych partii obydwu łuków jest podobna – poza faktem, iż łuk świętojakubski podwieszony jest na naściennych konsolach – duże różnice występują w detalu, a zwłaszcza w partiach figuralnych. Dzieła te są potwierdzonymi źródłowo dziełami odrębnych warsztatów, prowadzonych przez Eglauera i Dąbrowicza.
Brak danych
