63,4 × 50 cm x 1,1–1,4 cm
LOKALIZACJA: Muzeum Okręgowe w Toruniu, nr inw. MT/M/375/SN
____________
_____________
WPIS: © Michał F. Woźniak i Franciszek Skibiński, 2023
Uzupełnienia na oryginalnej partii herbu w ubytkach zaprawy, są przemalowaniem prawdopodobnie z 1688 r., całość pokryta werniksem. Odwrocie pokryte brązową warstwą olejną, prawdopodobnie w 1688 r. (na nim napisy no 52. i Renov. AD 1688). Boczne krawędzie tarczy pokryte brązową warstwą olejną, roztartą w pobliżu krawędzi na odwrociu. Prawa skrajna część herbu wtórna, dodana już po renowacji z 1688 r., na cienko naniesionej zaprawie warstwa olejna. Nieliczne późniejsze uzupełnienia warstwy malarskiej (retusze na werniksie). Wtórna deska pokryta od odwrocia olejną warstwą brązowozieloną (khaki). Zawieszka wtórna (współczesna).
Stan zachowania: podobrazie zdeformowane wypukło w stronę lica, deska lewa silniej wypaczona, dwukrotnie pęknięta wzdłuż (w odstępie ok. 0,5- 0,9cm) na całej długości w odstępie 5-6 cm od wewnętrznej krawędzi oraz na odcinku kilkunastu cm w połowie jej szerokości, drobne pęknięcia w dolnej partii i przetarcia przy dolnej krawędzi czubka tarczy. Struktura drewna oryginalnych desek w dobrym stanie, ubytek części zewnętrznej prawej deski (uzupełniony). Kilka otworów po gwoździach, zadrapana i ścięta warstwa malarska pokrywająca odwrocie w pobliżu łączenia. Warstwa kleju z wtórnej spoiny pośrodku podobrazia pociemniała i spękana.
Pierwotnie zespół tarcz wisiał na północnej ścianie prezbiterium kościoła NMP, w pięciu rzędach. Zachowane tarcze w liczbie 16 w zbiorach Muzeum Okręgowego w Toruniu, eksponowane w Sali Mieszczańskiej ratusza staromiejskiego w Toruniu. Zbliżone kształtem do typu wczesnogotyckiego (gotyckiego), malowane na całej powierzchni lica.
Źródła:
Tarcze zostały umieszczone na północnej ścianie prezbiterium decyzją rady miejskiej z 1596 r. W tym celu prawdopodobnie na zlecenie burmistrza Heinricha Strobanda została sporządzona niezachowana dziś, wzmiankowana przez Zerneckego księga, na podstawie której wykonano następnie 97 tarcz z herbami. W 1603 r. zbiór uzupełniono (SEMRAU 1892, s. 57; MIKULSKI 2015, s. 28, 30; wg Arszyńskiego zbiór miał powstać dopiero wtedy, co jednak wynika zapewne z błędnej interpretacji źródeł (ALBUM STEINERA [1998], s. 207). Wg Mikulskiego można dopatrywać się ich w herbach rodzin, które weszły do rady po 1596 r. i których chronologia wchodzenia do rady nie była już ściśle odzwierciedlona w kolejności zawieszania tablic w kościele (Mikulski 2015, s. 28). Spośród zachowanych tarcz do tej grupy być może należały tarcze z herbami Kochański i Giese (MIKULSKI 2015, s. 220, 247). Tarcze były umieszczone w prezbiterium kościoła w 5 rzędach. Przynajmniej częściowo odnawiane przed lub w 1688 r. W 1729 r. tarcze zostały zdjęte, w styczniu 1733 r. przekazane radzie i przeniesione do ratusza, w 1738 r. powieszone w Sali Mieszczańskiej i innych pomieszczeniach na piętrze. Już wtedy zbiór był zdekompletowany i liczył 56 obiektów (ALBUM STEINERA [1998], s. 205). Przed zawieszeniem tarcz ich renowacji na zlecenie władza miasta dokonał malarz toruński Krzysztof Krystian Marquardt ( ŁYCZAK 2014). Wg Arszyńskiego, część tarcz mogła zaginąć w 1812 r., gdy ratusz pełnił funkcję francuskiego szpitala wojskowego (ALBUM STEINERA [1998], s. 207).
Najstarszy znany przerys powstał w 1688 r. na polecenie burmistrza Jana Austena, prawdopodobnie w związku z przeprowadzaną w tym czasie renowacją tarcz. Numeracja na odwrociach zachowanych tarcz w większości odpowiada właśnie numeracji u Austena (MIKULSKI 2015, s. 13-16). Z 1715 r. pochodzi spis Praetoriusa, z tego samego czasu pochodzi album Zerneckego. Krótko po zawieszeniu tarcz w ratuszu ich rysunki wykonał Steiner.
Liczba powstałych tarcz nie jest pewna. Herbarz Austena zawierał 98 przerysów herbów, Praetorius pisał o 100 tarczach istniejących w 1715 r., chociaż wymienił jedynie obiekty od nr 22 wzwyż (Rps., KM, sygn. 130, k. 404). Od 22 tarczy swój opis zaczął też Zernecke (PAN BG, Ms. 1370, k. 58–62). Możliwe jednak, że ich liczba była nieco inna, ponieważ poszczególni autorzy mogli nie uwzględnić wszystkich herbów (MIKULSKI 2015, s. 17–18). Sądząc po numeracji Steinerowi znanych było 100 tarcz, jednak jego przerys zawiera jedynie 98 wizerunków, odnotował w ratuszy jedynie 56 z nich. W tym samym czasie powstał zbiór rysunków Georga Petera Schultza, przy czym prawdopodobnie obaj korzystali przy rekonstrukcji z tego samego, nieznanego dziś źródła, pochodzącego sprzed 1688 r. (MIKULSKI 2015, s. 23). Także Semrauowi znanych było 98 tarcz (SEMRAU 1892, s. 57), natomiast odnotował istnienie 55 tablic. Wśród nich znalazły się niektóre spośród uznanych przez Steinera za zaginione, co może świadczyć o bardziej złożonym losie części tablic w XVIII-XIX w. (SEMRAU 1892, s. 57; MIKULSKI 2015, s. 12).
Napisy na odwrociach tarcz zawierają też dawne numery inwentarzowe Muzeum, naniesione białą farbą, stosowane kolejno po sobie od 1947 od ok. 1970: cyfra poprzedzona literą A (dla zbiorów artystycznych), oraz młodszy zapis trójczłonowy: lit. S (Sztuka), cyfra nru inwentarzowego, skrótowiec MPT (Muzeum Pomorskie w Toruniu); MPT zastąpiono następnie skrótowcem MT (Muzeum w Toruniu).
Brak
